واکاوی ابعاد برنامه درسی مغفول مطالعات اجتماعی پایه هفتم متوسطه

واکاوی ابعاد برنامه درسی مغفول مطالعات اجتماعی پایه هفتم متوسطه معصومه بهرامی پور*  دکتر مرجان کیان** دکتر زهرا نیکنام***  چکیده هدف پژوهش حاضر واکاوی ابعاد برنامه ­درسی مغفول مطالعات اجتماعی پایه هفتم دوره اول متوسطه با توجه به ابعاد محتوایی، فرآیندی و عوامل مؤثر بر شکل­ گیری این برنامه درسی بود. به این منظور از رویکرد پژوهش کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. گروه هدف، شامل دانش آموزان و معلمان مدارس متوسطه شهر کرج بودند که با روش نمونه­ گیری هدفمند و براساس قاعده اشباع نظری، تعداد 15 معلم و 20 دانش ­آموز مورد مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. برای تحلیل داده ­ها از روش تحلیل مضمونی استفاده شد. روایی و پایایی داده ­ها از طریق سه معیار قابل قبول بودن، قابلیت اطمینان و تاییدپذیری به دست آمد. یافته­ ها نشان دادند که معلمان در دستیابی به اهداف نگرشی و مهارتی موفق عمل نکردند و این سطوح از برنامه درسی در عمل حذف شدند. در ارائه محتوا به سطح دانش در حیطه شناختی بسنده شد و سطوح بالای این حیطه نادیده انگاشته شد. عدم استفاده از روشهای تدریس فعال، مهم­ترین فرآیندی است که سبب بروز محتوای مغفول شد. در مرحله اجرای برنامه درسی مطالعات اجتماعی، عواملی مانند دشواری محتوا، کمبود زمان، ناکافی بودن فضا و امکانات و ارزشیابی نامناسب مانع پدیداری برنامه درسی قصد شده مطالعات اجتماعی شد. بنابراین چیدمان و ساختار کلاس، مدت زمان آموزش و شیوه ارزشیابی نیاز به تغییر متناسب با محتوای برنامه درسی جدید مطالعات اجتماعی دارد. نتایج این مطالعه برای چابکی برنامه درسی و پیشگیری از گرفتار شدن در دام سنت و عادت در برنامه درسی مطالعات اجتماعی به کار می آید. کلید واژگان: برنامه­ درسی مغفول، مطالعات اجتماعی، پایه هفتم، دوره اول متوسطه  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تاریخ دریافت: 12/10/ 94                     تاریخ پذیرش: 95/11/16 * کارشناس ارشد رشته برنامه‌­ریزی درسی از دانشگاه خوارزمی (این مقاله مستخرج از پایان­ نامه کارشناسی ارشد است)  [email protected]    ** استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) [email protected]  *** استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران                [email protected]